Geografik atamalar (1685)
Art, ort - qadimiy geografik termin, dovon demakdir. Art atamasi M. Qoshg`ariyning «Devonu lug`atit-turk» asarida, turkiy yozuvlardayoq uchraydi. Hozirgi vaqtda asosan geografik nomlar tarkibida qolgan. Art so`zidan tuzilgan joy nomlari Qirg`izistonda ayniqsa ko`p: Ayiqart, Og`achart, Qayinart, Qizilart, va boshqalar.
Arna - suv, suv otsimi, suv oquvchi joy. Arna - Xorazmda bosh kanal. Nurota tog`lari etagida quruq o`zan, Qir- rizistonda soy, Qozog`istonda daryo o`zani arna deb atalgan. Joy nomlari tarkibida ko`p uchraydi.
Arktika mintaqasi - Shimoliy qutb va uning atroflarini o`z ichiga olgan eng shimoliy geografik mintaqa. Janubiy chegarasi eng iliq oyning 5 darajali izotermasiga to`g`ri keladi. Mintaqada Arktika sovuq sahrolari landshaftlari tarqalgan: ular sovuq iqlim, doimiy muzloqlar yoppasiga tarqalganligi, tuproqlarining yaxshi rivojlanmaganligi, biologik va geokimyoviy jarayonlar juda sust ekanligi bilan xarakterlanadi.
Arktik tundra - tundra zonasining eng shimoliy zonachasi. Tundra tuproqlarida siyrak holda driadalar, qiyoq, momiqbosh, qutb lolaqizraldog`i, yo`sin va lishayniklar hamda bo`talar o`sadi.
Arktika (yunoncha arktikos - shimoliy) - Shimoliy qutbiy o`lka Arktikaning chegarasini 10 darajali iyul izotermasi bo`ylab o`tkaziladi. Arktikada muz sahrolari va tundra zonalari bor.
Ariq (ayriq so`zidan) -katta suvlar, daryo va soylardan ayrilgan shoxobcha. Katta ariq anhor deyiladi. Eski kanallarning ba`zilari hozir ham ariq deyiladi. Masalan, Toshkentda Zaxariq, Kaykovus arig`i, Xorazmda Yangiariq, Samarqand atrofida Polvonariq. Dalalarda ekinlarga suv berish uchun tortilgan juyaklar ham ariq deb ataladi.
Arid o`lkalar - havoning sutkalik va fasliy haroratlari katta tafovut qiladigan, nisbiy hamda mutlaq namligi kam, yog`in-sochin juda oz (150-200 mm), quruq (cho`l va chala cho`l) iqlimli o`lkalar.
Arid morfoskultura - cho`l, chalacho`l va quruq dashtlarda relief hosil qiluvchi tashqi omillar: shamolning ishi, nurash, vaqtinchalik oqar suvlarning ishi va boshqalar ta`sirida vujudga kelgan relief tipi. Misol: barxanlar, dyunalar, gryada qumlari, qo`ng qumlar, taqirlar, quruq o`zanlar, bedlendlar va h.k.