ASHULA - yakka xonanda yoki xonandalar guruhiga mo`ljallangan va mumtoz o`zbek musiqa merosida markaziy o`rin egallagan ashula yo`li. Asosan lirik ruhdagi g`azal va she`rlar zaminida yuzaga keladi. A.lar soz (doyra, dutor, tanbur), ansambl jo`rligida yoki jo`rsiz ijro etiladi. A. o`zbek musiqa folklorida katta o`rin egallagan qo`shiq janridan kuy diapazonining kengligi, shaklan rivojlanganligi, mavzu va mazmuni teranligi b-n farq-lanadi.

AFSONA - 1) xalq og`zaki ijodi (folklor) janri. U xayolot, uydirma va to`qimadan iborat bo`lsa-da, so`zlovchi va tinglovchi tomonidan haqiqatdek tasavvur etiladi, hatto bo`lib o`tgan davri, makon ham ko`rsatiladi. A.lar og`izdan- og`izga, eddan-elga o`tib kelgan, ifoda usuli bayon tarzida.A. og`zaki hikoyat bo`lib, u xayoliy obraz yoki tasavvur asosiga quriladi, hikoya qiluvchilar va tinglovchilar tomonidan qachonlardir shunday bo`lgandek qabul qilinadi. Rivoyatdan farqli o`laroq A. zaminida albatta mo``jiza, sehr-jodu bo`ladi; 2) ko`chma ma`noda - uydirma, yolg`on, aqlga to`g`ri kelmaydigan gap.

AFISHA - spektakllar, konsertlar va boshqa adabiy tadbirlar, tomoshalar to`g`risida xabar beruvchi, ko`zga ko`rinarli joylarga yopishtirilgan maxsus e`lon.

AFANDI - turkiy xalqlar og`zaki ijodidagi obraz. Ismi Xo`ja Nasriddin (A. laqabi). U o`zbeklarda A. (Nasriddin afandi), turklarda Xoja Nasriddin, qozoqlarda Xo`ja Nosir, ozarbayjonlarda Mulla Nasriddindir. A. barcha latifalarda mard, to`g`ri so`z, haqiqatgo`y, adolatni ulug`lovchi, kambag`al, beva-bechoralarning homiysi, shuningdek shaxs va jamiyat kamchiliklari ustidan kuluvchi xalq qahramoni.

ATONALLIK (yun. a - inkor qo`shimchasi va tonal - ton) - tonallikning, aniqrog`i musiqaning lad asosini inkor etish b-n bog`liq keng ma`nodagi atama.

ATONAL MUSIQA (yun. a - inkor qo`shimchasi va tonal - ton) - 20- a. bosh- laridan yevropa mamlakatlarida odat tusiga kirgan tonallik, lad, garmoniya va b.ning o`ta erkin o`zgaruvchanligiga asoslanib yaratiladigan musiqa. At. m. konsonans va dissonans kontrasti, modulyatsiyalarni inkor etadi. Ayrim At. m. parchalari so`nggi romantiklar va impressionistlar ijodida uchraydi. Undan O`zbekiston kompozitorlari kino, teleko`rsatuv, teatr musiqasi va b.da foydalanmokdalar.

ASOSIY TON - 1) asosiy chastotalar hosil qilgan tovush toni; har qanday tovush manbai faqat asosiy chastotada tebranib qolmasdan, ayni vaqtda unga karrali bo`lgan yuqori chastotalar (garmonikalar)da ham tebranadi. Garmonikalarga tegishli tovushlar obertonlar deyiladi. 2) Musiqada - tabiiy tovushqatorning boshlang`ich (eng pastki) tovushi; A. t. o`zidan hosil bo`ladigan obertonlar (tovush aks-sadolari) uchun tayanchlik vazifasini o`taydi. 3) Akkordning eng pastki tovushi. 4) Musiqiy tuzuk(lad)ning bosh pog`onasi.

ASL NUSXA- 1) biror narsa yoki asarning asli (ko`chirilgan nusxadan farqli o`laroq); 2) muallifning o`z qo`li b-n yoki yozuv texnikasida yozilgan, matbaa usulida ko`paytirishga mo`ljallangan matn, rasm, fotosurat, chizma va b.