Reja:
I. Debyutda amal qilinadigan asosiy qoidalar.
II. Mettilshilda qanday o`ynash kerak
III. Shaxmatda variantlarni xisoblaganda nimalarga
e`tibor berish kerak
IV. Moddiy ustunlikdan foydalanish qoidalari
I. Debyutda amal qilinadigan asosiy qoidalar.
1 Markazni egallash kerak.
2 Rokirovka qilib , shoxni xavfsizligini ta`minlash kerak.
3 Sipoxlarni tez va maqsadli o`yinga chiqarish kerak.
4 Avval ot va fillarni , so`ngra farzin varuxlarni o`yinga chiqarish kerak.
5 Raqib qaysi donani yursa,uning zarba “ko’zlarini” sanab chiqish kerak.
6 Donadan qo’l uzmay, donani bekorga berib qo`ymayapsan-mi tekshirib ko`r! Avval yoz, so`ngra yursang yaxshi bo`ladi.
7 .Zarur bo`lmasa b, c, f, g, piyodalarini yurmaslik kerak.
8 .Debyutda iloji bo`lsa ikki marta yurmang .
9 . Raqib rejasini topib o`ynang
10 Qoralar bilan yxshi o`ynash uchun 2-3 debyutni mukammal bilish kerak.
11 Oqlar bilan puxta o`ynash uchun debyutlar variantlarini bexato o`rganish kerak.
12 Raqib qaysi debyutda o`ynamasin debyutning asosiy g`oyasini.o`ylab top!
13 Raqib sipoxlarini o`yinga chiqishiga qarshilik qilish kerak.
14 Debyut variantlarini kitoblardan o`rganib , soatdagi vaqtni tejashni organing .
15 Oqlar bilano`ynaganda donalarni tez o`yinga chiqarib pozitsion istunlikka erishish kerak.
16 Qoralar bilan o`ynaganda avval pozitsiyani tenglashtiring .
17 Otlarni chekkaga yutma ! Otlarni aktiv xonalarga va raqib maydonidagi zaif xonalarga joylashtir.
18 Fillarni ochiq dioganallarga qo`y !
19 Ruxlarni ochiq liniyalarga va ochiq gorizontallarga joylashtir !
20 Farzinni taxtaning eng kerakli va aktiv xonasiga qo`yish kerak.
21 Debyut tugagach soatdagi vaqtni xisobga olib 3-4 minut dam oling.
22 Raqibni aktiv sipoxlarini debyutda bo`lsa ham almashtirib tashla.
23 Debyutni., debyut variantlarini murabbiydan yoki kitoblardan o`rganish shart!
24 Debyut tugagach soatdagi vaqtni yozib qo`yish yoki xisobga olish kerak.
25 Debyutda piodalarni o`ylab yurish kerak , chunki pioda yursa uning yonida zaif xonalar paydo bo`ladi.
II. Mettilshilda qanday o`ynash kerak.
1. Debyut tugagach soatdagi vaqtni xisobga olib 2-3 minut dam oling.
2. Debyut tugagach o`yin pozitsiyasiga ba`ho berish. Pozitsiyaga ba`ho berishni `murabbiydan yoki shaxmat kitoblaridan o`rganing .
3. Pozitsiyasi yaxshi tamon xujim rejasini tuzishi kerak. (To`gri xujum rejasini rejasini tuzishni o`rganing.)
4. Pozitsiyasi yomon tomon ximoya choralarini ko`rishi, ximoya rejasini tuzishi kerak.
5. Pozitsiya teng bo`lsa har ikki tamon pozitsiyani yxshilovchi manyovurlar qilish kerak.
6. Sipoxlarni markazlashtirish va aktivlashtirish kerak.
7. Ochiq liniyalarni rux bilan egallashva liniya bo`yicha xujum qilish kerak.
8. Ochiq liniyani fil va farzin bilan egallash kerak.
9. Mettilshipilda taktik usullarni albatda qo`llash kerak.
10. SHohni xafsizligini taminlash kerak.
11. Raqib shohi qalasini buzing.
12. Mittilshipilda taktika birinchi o`rinda turadi. 10 ta taktikani yoddan biling.
13. Mettilshipilda albatta reja tuzib o`ynang.
14. Raqib rejasini albatta toping, so`ngra yuring.
15. Raqib aktiv donalarini almashtiring.
16. Donalarini o`ylab almashtiring, o`zing uchun kerakli sipoxlarni saqlab qoling.
17. Variantlarni aniq xisoblashni o`rgan Variantlarni xisoblashda oraliq majburiy yurishlarni xisobga olish kerak.
18. Raqib donalarini zaif, qavat va yakkalab qo`yish kerak.
19. Maydonda ustunlikni qo`lga kiritish kerak.
20. Moddiy jihatdan kuchli bo`lsang, xujim qil va donalarni teng almashtir.
21. Raqib qanday endshipilga o`tishini topish kerak.
III. Shaxmatda variantlarni xisoblaganda nimalarga
e`tibor berish kerak
1.Pozitsiyaga ba`ho berib, kimning pozitsiyasi yaxshi ekanligini aniqlash kerak.
2. Pozitsiyasi yaxshi tamon xujim variantlarini xisoblash kerak.
3. Pozitsiyasi yomon tamon , kuchsiz tamon ximoya variantlarilarini xisoblab chiqarish kerak.
4. Variantlarni xisoblaganda soatdagi vaqtni ham xisobga olish kerak.
5. Variantlarni xisoblaganda dinamik xolatda pozitsiyaga ba`ho berish kerak..
6. Variantlarni xisoblaganda shoxga, shoxingizga beriladigan zarbalarni ( kish berilishini)
xisobga olish kerak
7 Raqibni.oraliq yurishlarini , uning ixtirodagi zapas (zahira) yurishlarini ham xisobgaolish kerak.
8 Variantlarni 3, 4, va 5tagacha yurishlarni xisoblash kerak xolos.
9 Variantlarnilarni xisoblaganda variant tugagach qanday sipoxlar taxtada qolishini xisobga olish kerak.
10 Variantlarnilarni xisoblaganda variant tugagach ikki tamonning shoxlarining xolatini ham o`lash kerak.
11 Debyut variantlarini musobaqadan avval , uyda shaxmatchining o`zi tayyorlab qo`yishi kerak.
12 Varia ntlarni xisoblaganda shaxmatchi o`zini ortiqcha charchatmasligi kerak.
· * * Ilojsiz yurishlarni talab qilinadigan variant majburiy variant (форсированный вариант) deyiladi.
· * * Variantlarni aniq xisoblashni yxshi o`rganish uchun musobaqaga tayyorgarlik davrida 2-3 -4 yurishli masalalarni yechish etyutlarni donalarni qo`zg`atmasdan yechishni o`rganish kerak.
· * * Variantlarni xisoblashni yxshi o`rganish uchun shxmat partiyasini taxtaga qaramay yoddan o`ynab turish kerak.
· * * Variantlarnilarni xisoblaganda yxshi tayyorgarlik ko`rish uchun shaxmat ustalarini , grossmesterlarni o`yinlarini ko`proq ko`rib chiqish kerak.
IV. Moddiy ustunlikdan foydalanish qoidalari
1 Moddiy ustunlikka erishgach soatdagi vaqtni xisobga olib 2-4 minut dam oling.
2 Siz moddiy ustunlik evaziga qanday pozitsion kamchiliklarga ega ekanligingizni aniqlang.
3 Pozitsiyaga ba`ho bering va kim xujum ,kim ximoya qilish kerakligini aniqlang.
4 Moddiy ustunlikka erishgach ,,tez yutaman ,,deb o`ylab pala –partish o`ynamang.
5 Moddiy ustunlikda bo`lsangiz ham o`z shoxingizni pozitsiyasi yomon bo`lsa, ximoyachoralarini o`ylang.
6 Moddiy ustunlikda bo`lsangiz o`z shoxingizni o`ylab raqib shixiga xujum qiling.
7 Moddiy ustunlikka erishgach o`z shoxingizni o`ylab sipoxlarni almashtiring.
8 Raqibingizni qarshi xujumidan ogoh bo`ling.
9 Moddiy ustunlikka erishgach piodalar joylashuvini o`rganib endshilga o`tish kerak.
10 Soatdagi vaqtni xisobga olib Moddiy ustunlikni qurbon qilib bo`lsa ham pozitsion ustunlikka ega bo`ling.
11 Moddiy ustunlikka erishhach yxshi o`yin rejasini topa olmasangiz ortiqcha kuchlarni sarflamay raqib shoxini qal`asini buzing.
12 Moddiy ustunlikka erishgach ,,endi partiyani yutdim ,g`alaba meniki,, demay , manmansimay o`yna !
13 Moddiy ustunlikdan foydalanishda tajribangiz , bilimingiz yetmasa raqibga during taklif qiling .
14 Soatdagi vaqt kam bo`lsa raqibga va xakamga dyrangga rozi ekanligingizni ayting, talab qiling.
15 Moddiy ustunlikdan foydalanib o`yinni yuta olmasangiz endshilni yanada puxta o`rganishingiz kerak ekan.
16 Moddiy ustunlikdan foydalanib o`yinni yuta olmasangiz o`yin ohiriga o`zingizni ruhiy va kuch –qudratli saqlashni o`rganing.
17 Moddiy ustunlikdan foydalanishni bilmasangiz myrabbiydan yordam va maslahatlar
so`rang.
V. Pozitsiyaga ba`ho berish tamoyillari va me`zonlari.
1. Qaysi tamon debyutda tez va rejali sipoxlarni o`yinga chiqarganligiga bog`liq bo`ladi.
2. Sipoxlarni xolatiga, shoxlarning xavfszlik xolatini xisobga olish kerak.
3. Markaz kim tamonidan egallanganligi, markazni mustaxkamligiga bog`liq.
4. Har bir sipoxlarning joylashuviga va ularning o`zoro bir-biri bilan uyg`unlashib yordam berishiga bog`liq bo`ladi.
5. Moddiy ustunlikka ham e`tabor berish kerak.
6. Qaysi tamonning xujum qilih imkoniyati ko`proq ekanligiga bog`liq bo`ladi.
7. Ochiq dioganallar , ochiq liniyalar kimning sipoxlari yordamida egallanganligiga bog`liq bo`ladi.
8. Piodalarni joylashuvinitaxlil qiling: zaif va aktiv piodalarningmavjudligiga bog`liq bo`ladi.
9. Zaif piodalarning raqib tamonidan egallanish xolatiga bog`liq bo`ladi.
10. Endshilda piodalar joylashuviga , sipoxlarni xolatiga vahar bir sipoxning joylashuviga bog`liq bo`ladi.
11. Ikki fil ustunliligiga bo`g`liq bo`ladi. .
· * * Yurish kim tamonidan ekanligini xisobga olinmasdan pozitsitasiga ba`ho berish statistic ba`ho berish deyiladi.
· * * Pozitsiyaga variantlar tugagach ya`ni 2, 3, 4-5 yurishlardan so`ng pozitsiyaga ba`ho berish pozitsiyaga dinamik ba`ho berish xisoblanadi.
* * * Pozitsiyasi yaxshi, kuchli va ustun tomon xujum qilishi, xujum rejasini tuzishi kerak
· * * Pozitsiyasi yomonroq ,kuchsiz tamon ximoya rejasini , iloji bo`lsa qarshi xujum rejasini tuzishi kerak.
· * * Pozitsiya teng bo`lsa , har ikki tamon ham pozitsiyani yaxshilashga , sipoxlarni maqsadli o`yinini kuchaytirishini amalga oshirish kerak.
VI. Endshilda qanday o`ynash kerak.
1. Endshilga o`tgach soatdagi vaqtni xisobga olib 1-5 minut dam olish kerak.
2. Pozitsiyaga ba`ho berib , kimni o`yini ,pozitsiyasi yxshi ekanligini aniqlash kerak.
3. Qaysi tamon pozitsiyasi kuchli bo`lsa xujum rejasini tuzishi kerak.
4. Qaysi tamon pozitsiyasi kuchsiz, yomon bo`lsa ximoya choralarini va qarshi xujum rejalarini tuzishi lozim.
5. Endshilda reja bilan o`ynash – strategiya birinchi o`rinda turadi.
6. Endshilda taktika 2-o`rinda turadi.
7. Endshilda shox va sipoxlarni eng aktiv xonalarga joylashtirish kerak. Bu reja asosida o`yin strategiyasi xisoblanadi.
8. Shoxni markazlashtirish.va aktivlashtirish kerak.
9. Piyodalarni o`ylab yurish va almashtirish kerak.
10. Qaysi piyoda birinchi bo`lib farzinga chiqishini xisobga olish kerak. Bu qoida <<farzinga nomzod >> qoidasi deyiladi.
11. Oldi ochiq piyodani oldini to`sish (blokirovka) kerak. (Shox,ot,rux va fil bilan blokirovka qilinadi.)
12. Oldi ochiq piyodani orqasiga ruxni qo`yish kerak
13. . Oldi ochiq piyodadan raqib shoxini kesib qo`yish kerak.
14. Sipoxlarni o`ylab,kerakli sipoxlarnisaqlab qolib almashtirish kerak.
15. Soatdagi vaqtni xisobga olib endshpilning piyodali , ruxli yokiyengil sipoxli endshpilga o`tish kerak.
16. Durang pozitsiyani yutuqqa emas durangga o`ynash kerak.
17. Farzinga chiqayotgan piyodaga shox yetib borishini xisobga olish kerak. Bu qoida kvadrad qoidasi deyiladi.
18. Ruxni donalar orasiga qo`ymaslikkerak.
19. Endshpilda shoshilmay, xotirjam o`ynash kerak.
20. Soatdagi vaqt oz qolsa , 5 minut qolgach partiyani yutuqqa olib borishga bilimingiz , tajbibangiz etmasa during taklif qiling.
21. Endshpil nazariyasini kitoblardan va murabbiydan o`rganing.
22. Endshpilda ortiqcha xayojonlanmasdan ,vaqtni xisobga olib o`ynash kerak.
23. Raqibingizni susvangga solishga xarakat qiling.
24. Endshpilda oppozitsiyani sedan chiqarmang.
