HUSNIXAT - (chiroyli yozuv) chiroyli yozish san`ati. Arab xati turlari (kufiy, nasx, suls, nasta`liq va b.) musulmon Sharqining yirik madaniy markazlarida keng tarqaldi hamda taraqqiy etdi. H.ni o`rganish asosida ikki - nazariy (mashhur xattotlarning yozuvlaridan nusxa ko`chirish) hamda xayoliy (turli yozuvlarni o`rganish va qiyoslash) uslubi yotadi. Xattotning asosiy ish qurollari - qora va rangli siyoh, qog`oz, qamishqalam, mistar, davot (qalamdon), juzgir va qalamning uchini tekislash uchun pichoq. Xattotlar matn b-n birga me`moriy yodgorliklar (kitobalar), qog`oz, mato va h.k.ga bezaklar ham yaratganlar. 19-a. oxirlariga kelib litografiyaning paydo bo`lishi b-n H.ning ahamiyati pasaya boshladi. 20-a. 2- yarmidan kitobat san`atini qayta tiklashga urinishlar H.ning qayta jonlanishini ta`minladi.

HUNARMANDChILIK, hunarmandlik - milliy-an`anaviy mayda tovar ishlab chiqarish, oddiy mehnat qurollari yordamida yakka tartibda va qo`l mehnatiga asoslangan sanoat turi; shunday mahsulotlar tayyorlanadigan kasblarning umumiy nomi. Yirik sanoat ishlab chiqarishi vujudga kelishiga qadar keng tarqalgan, ayrim sohalari keyin ham saqlangan. Kam rivojlangan mamlakatlarning xalq xo`jaligida hozir ham muhim o`rin egallaydi.H. kulollik, duradgorlik, temirchilik, misgarlik, binokorlik, toshtaroshlik, o`ymakorlik, kashtado`zlik, ko`nchilik, tikuvchilik, to`quvchilik, zargarlik, degrezlik, rixtagarlik, zardo`zlik, bo`yoqchilik, kemasozlik, tunukasozlik va b.ga ajraldi.

HUNARMAND - 1) hunar ustasi; binokor, duradgor va b.; uyida yoki o`z do`konida biror mahsulot ishlab chiqarish b-n shug`ullanuvchi usta, kosib; 2) bir ishni oson va tez uddalay oladigan tadbirkor; o`z ishining ustasi.

HUMO - afsonaviy qush; baxt-saodat, davlat ramzi. O`zbekiston hududidagi me`moriy yodgorliklarda, amaliy bezak san`ati buyumlarida H. tasviri ko`p uchraydi. O`zbekiston Respublikasi gerbida ham H. tasviri tushirilgan

HUJJATLI FILM - kino san`ati turi. Unda haqiqiy voqealar kinosurati material bo`lib xizmat qiladi. 1-hujjatli kinosuratlarni aka-uka Lyumerlar 1895 y. (Fransiyada) olishgan. O`zbekistonda 1-H.f.ni Xudoybergan Devonov suratga olgan. Ovozsiz kino davriga mansub H.f.larda asosan tasvir hal etuvchi rol o`ynagan, voqealar mazmuni titr (yozuv)larda izohlangan, g`oyaviy yo`nalishda voqea obrazi hukmronlik qilgan. Ovozli kinoga o`tilgach, film voqealari diktorlar tomonidan sharhlangan.

HUJRA - an`anaviy o`zbek me`morligidagi eng kichik xona; bir yoki bir necha kishiga mo`ljallangan yotoqxona. Jamoat binolari (Madrasa, masjid, maqbara va b. ziyoratgohlar)da, turar joylarning tashqari qismida qurilgan. Yirik inshootlar (madrasa va b.)da bosh peshtoq - yon tomonlaridan boshlab hovlini o`rab quriladigan mujassamot keng tarqalgan; bunday inshootlardagi H.lar ko`pincha bir xil hajmda bo`ladi; ba`zan burchak H.lar bir muncha kattaroq bo`lib, ulardan darsxona sifatida foydalanilgan.

HOFIZ (arab. - yoddan biluvchi, saqlovchi) - 7-a.dan arablarda Qur`on suralarini yoddan qiroat b-n o`quvchi kishi, qori. 11-a.dan musulmon Sharq mamlakatlari (jumladan, O`rta Osiyo va Xuroson)da mumtoz g`azal va dostonlarni yoddan aytgan kishilar, shuningdek, o`zi ham ijodkorlik qobiliyatiga ega, kuy-ohanglarni esda saqlash quvva (hofiza)si o`tkir bo`lgan, yuqori malakali ashulachi, xonanda (mas., To`ychi hofiz, Levicha hofiz, Madumar hofiz va b.). Ayni paytda, o`z g`azallarini ohangli o`qigan hassos shoirlarga ham H. darajasi nisbat berilgan (Hofiz Sheroziy, Hofiz Xorazmiy va b.). Xalq orasida H.i namudor (nom qozongan H.), H.i nusrat (g`alaba qozongan, hofizlar bellashuvida g`olib chiqqan H.), H.i mehrobxon (Qur`on suralarini, Na`t kabi diniy aytimlarini o`ta yoqimli ovoz b-n o`qiydigan H.; mas., Navoiyning Majolis un-nafois asarida tilga olingan Hofiz Jaloliddin Mahmud va b.), H.i Qur`on (butun Qur`onni yod bilgan qori) kabi atamalar ham qo`llangan. O`rta Osiyoda H. va hofizlik san`ati jirchi, oqin, girchi, giranda deb atalgan o`ziga xos xonandalik an`analari negizida rivoj topgan. O`zbekistonda 1920 y.larda Turkiston Respublikasi xalq hofizi unvoni M.Qoriyoqubov, To`ychi hofizlarga berilgan. 1940-60 y.larda va 1990 y.dan O`zbekiston xalq hofizi unvoni joriy etilgan.

HOVLI TO`YI - xonadonning yangi turar joyga ko`chib o`tishini nishonlash marosimi. Qadimiy an`analardan hisoblangan. H.t. oilaning uyli-joyli bo`lishi, yangi qo`ni-qo`shnilar b-n yaqindan tanishish sharafiga tashkil qilinadi. H.t.ga qarindoshlar, do`stlar va mahalla ahli (ba`zan imorat qurgan ustalar ham) taklif etiladi. Mehmonlarga ziyofat beriladi.